Nurdoğan ARSLAN ERGÜN
Kahramanmaraş’ta meydana gelen sarsıntının yaralarını sarmaya çalışıyor ve 327 bine yakın esnaf işini kaybetti. Esnafın yeniden ayağa kalkabilmesi için Cumhurbaşkanı tarafından ‘Hayata Dönüş Kredisi’ destek paketi açıklanırken, bölgede işini kaybeden esnaf en az 12 ay işsizlik maaşı talep ediyor. Ayrıca piyasaya olan borçlar için uzun vadeli KGF destekli krediler talep edilmektedir. Bölgedeki esnaf odası liderleri, 12 ay geri ödemesiz, 60 ay vadeli kredi takviye paketini olumlu ama ‘yetersiz’ buluyor.
Kredi can damarı olacak, ama…
Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) Lideri Bendevi Palandöken, “Bu kredi bir nebze de olsa esnafımıza can suyu olacak. Bunun için teşekkür ederim. Ancak bölgedeki esnafın orada tutunabilmesi için ailesi enkaz altında kalanlara veya hayatını kaybeden esnaf yakınlarına asgari ücretin ödenmesi gerekiyor. Çünkü onlar da deprem şehidi. İnsanların şu anda parası yok. Çarşıların kurulması ve maaş ödenmesi ile insanlar yörelerinden ayrılmıyor. Bölgede kalabilmek için güven verilmesi gerekiyor” dedi.
“Esnafın zaten kredi borcu var”
Depremlerin ardından kentteki 29 bin işyerinden 15 bininin iş yapamaz hale geldiğini kaydeden Kahramanmaraş Esnaf ve Sanatkarlar Odası Ahmet Kuybu, açıklanan kredi takviye paketinin bölge esnafına yetmeyeceğini söyledi.
Kuybu, “Esnaf aslında önceden borç aldı, borçlu. Şimdi hepsi işini kaybetti, borçlar nasıl ödenecek? Kredi çekseniz bile geri ödeme günü geldiğinde ne olacak? Esnaftan 12 ay 4 bin lira işsizlik maaşı almasını istedik ama paketten bu çıkmadı. Esnafa verilen bu maaş esnafa geri dönecek ve şehirde alışveriş başlayacak.
İşsizleri daha ne kadar doyurabilirsiniz? İnsanlara ya iş verirsiniz ya da yaşayacak kadar para. Okullar kapanıyor, fabrikalar kapanıyor, insanlar şehri terk ediyor. Bunu durdurmak zorundayız” dedi. Esnafın yüzde 80’inin hizmet sektöründe olduğuna dikkati çeken Kuybu, katkı paylarının işsizlik maaşı olarak esnafa verilmesini talep etti. Esnafa destek verilmediği takdirde kent ekonomisinin 30 yıl geriye gideceğini vurgulayan Kuybu, yapılaşma inşaatlarında yerel firmaların tercih edilmesi gerektiğine de dikkat çekti.
“Bölgesel destek olmalı”
Hatay Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkan Yardımcısı Aziz Fatih Yılmaz, Hatay’ın depremden en çok etkilenen bölge olduğuna işaret ederek, “Yıkımın en fazla olması gereken bölgelere verilen destek oranı daha yüksek. Birinci, ikinci ve üçüncü bölgelere ayrılmalıdır. Yani ikinci bölgeye 250 bin lira verilecekse birinci bölgeye 500 bin lira verilsin, standart destek paketi ihtiyacı karşılamayacaktır” dedi.
Destekte tüm esnafın dikkate alınması gerektiğini vurgulayan Yılmaz, sadece yıkılan dükkanlar için değil, şoförler için de kredi dayanağı istedi. İşini kaybeden esnafa işsizlik ödeneği verilmesini isteyen Yılmaz, önceliğin dükkanını açamayanlara verilmesi gerektiğini söyledi.
Bölgenin depremle harabeye döndüğünü hatırlatan Yılmaz, sadece kredi ve maaş bazında değil, her türlü yardıma ihtiyaç olduğunu vurguladı. Yılmaz, “Çok ağır yaralandık. Her türlü yardıma şiddetle ihtiyaç var. Yeme, içme, barınma hala büyük bir sorun. Şehirlerin planlamasının bir an önce yapılması gerekiyor ki insanlarımız geri dönebilsin.”
“Borçlar için özel sektöre KGF desteği verilsin”
Adıyaman Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Ziya Durunay, kredi borçlarının ertelendiğini ancak özel sektöre olan borçlar konusunda esnafın çaresiz kaldığını söyledi. Mesela bir esnafın piyasadan 10 milyon alacağı var.
Esnafın ise kurumsal şirketlere borçları var. Esnaf şimdi bu borçlar ne olacak diye düşünüyor. Bunun için uzun vadeli KGF destekli krediler açılmalıdır.” Durunay, kayıpların tespitine ilişkin düzenlemenin gerekliliğine dikkat çekerek enkaz tespit prosedürlerinin güncellenmesini istedi.
Konteyner market başvuruları başladı
Hatay’da konteyner pazarları için başvuruların alınmaya başlandığı bildirildi. Aziz Fatih Yılmaz, Antakya’nın 15 bölgesinde elektrikçi, manav gibi esnaflar için konteyner çarşı başvurularının başladığını bildirdi. Adıyaman’da konteyner pazarlarının yerini belirleme çalışmalarının başladığını söyleyen Ziya Durunay, “Vatandaşlarımızın yüzde 70’i şehri terk etti. Çarşılar düzenlenip alışveriş başlarsa dönüş olur. Bugün 25 dükkânı çarşı olarak yapacağız. Ama önce enkazın kaldırılması gerekiyor” dedi.
